Postępowanie eksmisyjne rozpoczyna się poprzez wystąpienie przez osobę uprawnioną w zależności od okoliczności sprawy:

• z pozwem o eksmisję,
• z wnioskiem o nakazanie opuszczenia mieszkania na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
• z pozwem o rozwiązanie stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu i nakazanie jego opróżnienia,
• z pozwem o nakazanie sprzedaży mieszkania w drodze licytacji,
• z wnioskiem o wszczęcie egzekucji z nieruchomości bądź spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
• z wnioskiem o wszczęcie egzekucji zobowiązania zawartego w akcie notarialnym w zakresie opróżnienia i wydania lokalu w trybie art. 777 § 4 kodeksu postępowania cywilnego.

Z pozwem o eksmisję do sądu cywilnego mogą wystąpić:

• właściciel lokalu  - przeciwko osobie zajmującej lokal, gdy: 
  • umowa zawarta została rozwiązana wskutek wypowiedzenia,
  • upłynął okres obowiązywania umowy zawartej z lokatorem na czas oznaczony,
  • konieczne jest  przeprowadzenie rozbiórki lub remontu budynku, właściciel wypowiedział lokatorowi umowę i wskazał mu lokal zamienny, a lokator nie chce się do niego dobrowolnie przenieść, 
  • główny najemca lokalu zmarł, a osoby wspólnie z nim zamieszkujące nie mogły wstąpić w stosunek najmu,
  • osoba przebywająca w lokalu zajęła go bezprawnie i samowolnie – bez zgody właściciela, nie zawierając jakiejkolwiek umowy.
• spółdzielnia mieszkaniowa - jeśli wygasło prawo do lokalu mieszkalnego,
• współlokator - w stosunku do małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie 

Jeżeli sąd wyda wyrok nakazujący eksmisję, a osoba której nakazano opuszczenie lokalu dobrowolnie tego nie uczyni, po nadaniu przez sąd wyrokowi klauzuli wykonalności, podmiot domagający się eksmisji składa u komornika wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Dalsze czynności eksmisyjne wykonuje komornik.